Jak rozpoznać azbest w materiałach budowlanych?

Azbest, choć zabroniony w Polsce od 1997 roku, wciąż stanowi zagrożenie w wielu budowlanych materiałach, szczególnie tych używanych w starszych budynkach. W związku z tym prawidłowe rozpoznanie azbestu w odpadach budowlanych jest kluczowe dla zdrowia i bezpieczeństwa. W tym artykule omówimy, jak rozpoznać azbest w odpadach budowlanych i jakie środki ostrożności należy podjąć przy jego usuwaniu.

Co to jest azbest i dlaczego jest niebezpieczny?

Azbest to naturalny minerał, który przez wiele lat był wykorzystywany w budownictwie, głównie w materiałach izolacyjnych, pokryciach dachowych czy rurach. Ze względu na swoje właściwości (odporność na wysokie temperatury, trwałość) stał się popularnym materiałem budowlanym. Niestety podczas usuwania lub uszkadzania materiałów zawierających azbest włókna azbestowe unoszą się w powietrzu, co może prowadzić do poważnych chorób płuc, w tym azbestozy czy nowotworów.

Skąd wiadomo, że azbest jest groźny dla zdrowia?

Pierwsze podejrzenia o szkodliwości azbestu dla zdrowia pochodzą z lat 1900–1906. Szkodliwość azbestu potwierdzają liczne przypadki zachorowań wśród pracowników przemysłu azbestowego oraz osób mieszkających w pobliżu fabryk azbestowych. W niektórych krajach, jak np. Wielka Brytania, USA czy Australia, odnotowano tysiące przypadków chorób azbestozależnych.

Współcześnie wiadomo, że azbest jest bardzo groźnym czynnikiem chorobotwórczym, przy czym niebezpieczeństwo pojawia się wskutek rozpylenia w powietrzu włókien azbestowych uwalnianych w trakcie wydobycia azbestu oraz w procesie produkcji, obróbki i eksploatacji wyrobów zawierających azbest, a także podczas ich uszkodzenia lub wskutek ich korozji. 

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (IARC) i inne instytucje sklasyfikowały azbest jako substancję rakotwórczą klasy 1, co oznacza, że istnieją jednoznaczne dowody na jego rakotwórczość u ludzi.

Gdzie można znaleźć azbest?

Azbest często znajduje się w odpadach pochodzących z remontów starszych budynków. Należy zachować szczególną ostrożność, gdy usuwamy materiały budowlane, które mogą zawierać azbest. W Polsce azbest najczęściej wykorzystywano do produkcji:

• pokryć dachów (eternit falisty i płaski),
• płyt elewacyjnych i balkonowych,
• rur do wykonywania instalacji wodociągowych i kanalizacyjnych,
• przewodów wentylacyjnych i dymowo-spalinowych,
• sprzęgieł i hamulców do wind,
• różnych typów izolacji cieplnej, bojlerów, kotłów, wymienników ciepła, przewodów centralnego ogrzewania,
• uszczelnień drzwi i okien,
• ognioodpornych koców azbestowych,
• rynien spustowych zsypów na śmieci.

Azbest a prawo

Ze względu na szkodliwość wyrobów azbestowych dla zdrowia ich produkcja zakazana została w Polsce Ustawą z dnia 19 czerwca 1997 r. W krajach Unii Europejskiej zakaz wydobycia azbestu oraz produkcji i przetwarzania wyrobów zawierających azbest wprowadziła Dyrektywa 2003/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 marca 2003 r., zaś całkowity zakaz stosowania azbestu wprowadzony został 1 stycznia 2005 r. (Dyrektywa 1999/77/WE).

Użytkowanie wyrobów zawierających azbest jest jednak dopuszczone do dnia 31 grudnia 2032 r., przy czym uwzględniony musi być okres upływu gwarancji producenta oraz pozytywna ocena stanu i możliwości bezpiecznego użytkowania tych wyrobów.

Jak rozpoznać azbest w odpadach budowlanych?

Rozpoznanie azbestu w odpadach budowlanych jest trudne bez odpowiednich testów laboratoryjnych, jednak istnieje kilka wskazówek, które mogą pomóc w identyfikacji potencjalnie niebezpiecznych materiałów. 

1. Wygląd i tekstura materiału

• Azbest w formie płyt często ma charakterystyczną, lekko szaro-białą lub zielonkawą barwę.
• Jest sztywny, ale kruchy. Jeśli materiał pęka lub łamie się łatwo, może to sugerować obecność azbestu.

2. Wiek budynku

• Budynki wybudowane przed 1997 rokiem są bardziej narażone na zawartość azbestu w materiałach budowlanych.

3. Obecność włókien w materiale

• Azbest jest materiałem włóknistym, ale włókna są mikroskopijne i nie widać ich gołym okiem w tradycyjnych materiałach budowlanych. Wszelkie podejrzenia dotyczące obecności azbestu należy traktować z najwyższą ostrożnością.

4. Przykłady materiałów z azbestem

• Jeśli materiały przypominają teksturą tzw. płyty eternitowe (gruboziarniste, szorstkie) lub mają charakterystyczny, suchy wygląd, to mogą zawierać azbest.

Jak bezpiecznie pozbywać się odpadów zawierających azbest?

Jak wygląda legalne usuwanie azbestu?

1. Zgłoszenie prac – usunięcie azbestu należy zgłosić do urzędu gminy/powiatu.

2. Wynajęcie firmy z uprawnieniami – tylko specjalistyczne przedsiębiorstwa mogą przeprowadzić demontaż.

3. Zabezpieczenie miejsca pracy – obszar wokół budynku odgradza się, a pracownicy stosują odpowiednie środki ochrony.

4. Demontaż zgodnie z procedurami – odpady się nawilża, zdejmuje w całości (bez łamania), szczelnie pakuje i znakuje.

5. Transport na składowisko – odpady trafiają na specjalne wysypiska, a właściciel budynku otrzymuje zaświadczenie o prawidłowej utylizacji.

Czy zsypy HIGHER nadają się do prac z azbestem?

Tak, zsypy budowlane HIGHER są wykonane z wytrzymałego tworzywa i świetnie sprawdzają się do transportu gruzu, dachówek czy zapakowanych odpadów azbestowych. Ich modułowa budowa pozwala dostosować długość systemu do potrzeb konkretnej rozbiórki. Jednak kluczowe jest stosowanie ich zgodnie z przepisami i tylko wtedy, gdy odpady są odpowiednio zabezpieczone.

Azbest to niebezpieczny materiał, który może znajdować się w odpadach budowlanych z remontów starszych budynków. Rozpoznanie azbestu nie jest łatwe, ale dzięki odpowiednim wskazówkom, takim jak wiek budynku czy wygląd materiału, można zidentyfikować podejrzane elementy. Ważne jest, aby wszelkie odpady zawierające azbest odpowiednio usuwać i utylizować, a to wymaga zachowania szczególnej ostrożności i przestrzegania przepisów prawnych.

Zsypy budowlane HIGHER to świetne rozwiązanie w zarządzaniu odpadami budowlanymi, w tym również tymi zawierającymi azbest. Umożliwiają one bezpieczne i wygodne przechowywanie odpadów oraz ich transport, zapewniając porządek na placu budowy i minimalizując ryzyko zanieczyszczenia środowiska.